De nieuwe Netflix-serie Adolescence zet iets belangrijks in beweging. Eindelijk gaat het weer openlijk over jongens, over mannelijkheid, over de druk die zij voelen, en over de invloed van de zogenaamde ‘manosfeer’. Maar laten we eerlijk zijn: dit is niet nieuw. De manosfeer is geen losstaand probleem. Het is slechts één van de vele koppen van een oude draak: het patriarchaat.

We zien weer hoe het gesprek ontspoort richting symptomen: influencers, foute rolmodellen, radicalisering via sociale media worden aangewezen als het probleem. Maar het echte probleem ligt dieper. Jongens raken niet zomaar geradicaliseerd. De vraag die we moeten stellen is: waarom gaan ze online zoeken?

De man box: “ben ik wel man genoeg?”

Jongens groeien op in een wereld waarin van alles wordt verwacht en tegelijk heel weinig mag. Niet huilen. Niet twijfelen. Niet kwetsbaar zijn. Niet zorgen. Niet opgeven. Niet zwak zijn. Want anders ben je geen echte man. En dus hebben ze zich altijd af te vragen: ben ik wel man genoeg? Die vraag komt overal: in sport, in flirten, in de groepsapp. En wie niet altijd ja kan antwoorden, voelt zich mislukt. Maar geen mens kan altijd voldoen aan alle eisen van de man box, omdat we mensen zijn en allemaal soms huilen, twijfelen, kwetsbaar zijn.

Maar wie leert dat jongens? Wie gaat daarover met ze in gesprek? Ook hun vaders zijn opgegroeid in een cultuur waar geen plek was voor hun emoties, hun moeders, docenten, vrienden, media zijn impliciet of expliciet vaak net zo patriarchaal. En dus gaan jongens elders op zoek naar antwoorden – en dan is het niet raar als ze daarbij terechtkomen op het internet. Daar vinden ze antwoorden die zekerheid lijken te geven (“je moet gewoon naar de sportschool, geld verdienen, vrouwen vernederen, dan word je vanzelf een echte man”) maar uiteindelijk alleen maar meer eenzaamheid en pijn.

Een nieuwe kop van de draak

Veel verhalen die we nu horen over jongens die in de manosfeer terechtkomen lijken nieuw, maar ze zijn dat niet. Het zijn enkel variaties op dezelfde thema’s waar we al jaren over horen rond jongens en mannen. Alleen het jasje is anders, we hebben het nu over de gevaren van het internet en sociale media, maar de onderliggende pijn, de honger naar verbinding, de zoektocht naar erkenning zijn hetzelfde, of we het nu hebben over verslaving, radicalisering of criminaliteit.

De manosfeer is slechts één kop van de draak. De andere koppen kennen we al: vrouwenhaat, femicide, verkrachtingscultuur, pornocultuur, het voetbalstadion, de kleedkamer, de straat. Deze draak – deze hydra – heeft veel gezichten maar één hart: het patriarchaat.

Niet brandjes blussen, maar de draak zelf aanpakken

Als maatschappij blijven we maar brandjes blussen. We wachten tot het misgaat – tot een jongen van dertien een meisje vermoordt – en dan schieten we in de paniekstand. Want hoe heeft het zover kunnen komen? Maar dit is geen individueel probleem.

De vraag is niet alleen: wat doet de manosfeer met onze jongens? Maar ook: wat doet onze cultuur met jongens? Wat doen wij allemaal met jongens? Want de wereld waarin zij opgroeien is doordrenkt van kleine, dagelijkse signalen over hoe een man ‘hoort te zijn’, en als je die allemaal bij elkaar optelt is het geen wonder dat het misgaat. En daarin heeft iedereen een rol.

We moeten allemaal bij onszelf te rade gaan: hoe draag ik bij aan de voortzetting van het patriarchaat? Op mijn werk, in mijn politieke keuzes, in de dingen die ik zeg, lachend goedpraat, of juist stilletjes laat passeren. Het gaat niet om individuele schuld – het gaat om collectieve verantwoordelijkheid. Het systeem veranderen begint bij bewustwording en actie.

Er is hoop. Het gesprek is al begonnen, maar het is niet makkelijk. Want tussen elke jongen en een open gesprek staat een muur – de man box. Maar wat als we die muur beetje bij beetje afbreken? Wat als we niet wachten tot jongens ontsporen, maar ze eerder uitnodigen om mens te zijn? Het patriarchaat is groot en taai, de draak heeft veel koppen. Maar elke keer dat iemand zich uitspreekt, elke keer dat een docent het gesprek start in de klas, elke keer dat een vader een ander soort gesprek voert met zijn zoon – wordt de draak zwakker.

Wat kan Emancipator betekenen?

Bij Emancipator helpen we je om die gesprekken te voeren. Met jongeren, met vaders, met jezelf. Niet met opgeheven vingertje, maar vanuit liefde, met ervaring, betrokkenheid en praktische tools. Over mannelijkheid, over macht, over liefde, over grensoverschrijding, over zorg en verbinding. Niet omdat we denken dat jongens ‘stuk’ zijn, maar omdat we weten dat er een systeem is dat hen in de knel zet. Zo leren we jongens dat ze mogen twijfelen, voelen, zorgen, vragen stellen: mens mogen zijn buiten de man box. Want voorkomen is beter dan genezen – en praten over gendergerelateerd geweld als het al te laat is, is simpelweg te laat.

Wil je meer weten over ons werk aan mannenemancipatie en hoe jij kan bijdragen aan het voorkomen van gendergerelateerd geweld? We organiseren twee webinars:

> 24 april 19:30-21:00 uur met Bas Zwiers
> 1 mei 19:30-21:00 uur met Jens van Tricht

Bekijk ook ons aanbod aan workshops over mannenemancipatie. Samen maken we een wereld waarin jongens mens mogen zijn.