Wat heeft mannelijkheid te maken met de klimaatcrisis?
Nieuw onderzoek* liet recent zien dat vrouwen in Frankrijk gemiddeld 26% minder CO2 uitstoten dan mannen in hun voedsel- en transportverbruik. Niet toevallig zijn de factoren die in dit onderzoek voor het grootste genderverschil zorgen – grotere vleesconsumptie en autogebruik – sterk verweven met traditionele opvattingen van mannelijkheid.
In eerder feministisch en kritisch onderzoek naar de relatie tussen klimaat, patriarchale systemen en gendernormen is de term “petro-masculinity” ontstaan, die Cara Daggett gebruikt om te beschrijven hoe fossiele brandstoffen niet alleen economische belangen dienen, maar ook gelinkt zijn aan een diepgewortelde identiteit van autonomie, kracht en controle die een belangrijk onderdeel zijn van witte, conservatieve mannelijkheid.
Producten die met mannelijkheid worden geassocieerd, zoals grote vervuilende auto’s en rood vlees, zijn als statussymbolen ook culturele bouwstenen van identiteit. Wanneer die symbolen en daarmee die identiteit onder druk komen te staan (door klimaatbeleid, problematiseren van de bio-industrie, of feminisme), kan weerstand ontstaan. Dat kan de vorm krijgen van klimaatontkenning, anti-klimaatprotesten, of “rolling coal” truck-demonstraties: fossiele vervuiling wordt gevierd als daad van mannelijk verzet.
Tegelijkertijd blijkt ook uit onderzoek dat vrouwen gemiddeld klimaatbewuster leven, vaker plantaardig eten en eerder bereid zijn om hun gedrag aan te passen en bijvoorbeeld afval te scheiden. Niet omdat vrouwen vanzelf ‘groener’ zijn dan mannen, maar door verschillende gegenderde verwachtingen.
Effectief klimaatbeleid houdt rekening met zulke patriarchale structuren. Transitiebeleid dat focust op technische innovaties (elektrische auto’s, biobrandstof) en petro-masculinity ongemoeid laat, zal nooit het echte probleem oplossen.
Want klimaatrechtvaardigheid vereist meer dan innovatie. Het vraagt om een complete culturele en economische transformatie, waarin mannen worden uitgenodigd tot nieuwe vormen van verbondenheid, zorgzaamheid en duurzaamheid.
Mannenemancipatie draagt bij aan klimaatrechtvaardigheid.
*Berland & Leroutier 2025 – opvallend is dat zij schrijven: vrouwen verbruiken 26% minder CO2 dan mannen, en niet: mannen verbruiken 35% méér dan vrouwen. Ze nemen dus het mannelijke verbruik als norm en merken op dat vrouwen daarvan afwijken – waarom niet andersom?
