Blog 19. Jan van Heuzen: De draak en ik

Dit is blog 19 in de White Ribbon-blogmarathon. Ook meebloggen tegen geweld tegen vrouwen? Kijk hier.

De prinses was ontvoerd door een draak, tijdens de bruiloft met de koning! Voor onze groep stoere mannelijke avonturiers in de magische wereld van Dungeons and Dragons (D&D), betekent dit maar één ding: het begin van een gevaarlijke reddingstocht, met zwaarden, magie en een dodelijke manticorn.

Ik ben de medeoprichter van een grassroots initiatief met rond de 200 mannelijke leden in Canada, genaamd Masculinity: under construction (MUC). Het doel is om op vriendelijke doch strenge wijze mannen verantwoordelijk te houden. Verantwoordelijk voor de schade die wij aanrichten, het geweld tegen mensen van andere genders, huidskleur, sekse, seksualiteit, enzovoort, maar ook geweld tegen onszelf. Wij mannen zijn geen expert over de schade die we aanrichten, en we moeten ervoor zorgen dat we de expertise van anderen respecteren en volgen. Maar MUC vindt ook dat mannen ook zelf moeten werken aan onze eigen groei, in plaats van te wachten op werk van anderen.

We geven informatie, oefenen vaardigheden en dagen elkaar en onszelf uit. We organiseren workshops en voeren gesprekken on- en offline. Sinds kort doen we iets nieuws: we luisteren naar onze leden wanneer zij dit doel willen nastreven in hun eigen activiteiten, en organiseren activiteiten waarin we de expertise van onze leden integreren.

Eén van onze leden is een ervaren D&D facilitator, een Dungeon Master (DM). Hij vertelde dat D&D een oefening is in inlevingsvermogen, en dat de sprookjeswereld veel duidelijk kan maken over hoe oppressie en marginalisatie werken. Tijdens het spelen van D&D worden sociale vaardigheden geoefend in een veilige situatie, met mannen onder elkaar.

Ik heb nog nooit D&D gespeeld. Het is een fantasiewereld waarin een verhalenverteller (de DM) met behulp van dobbelstenen bepaald wat er gebeurt, terwijl de avonturiers besluiten wat hun fantasiekarakter doet in deze fantasiewereld. Het is alsof je Lord of the Rings leest, maar dan zelf Frodo speelt en zelf bepaalt wat Frodo doet. Ik besloot mijn vooroordelen ten opzichte van de D&D spelers opzij te zetten, en “onbaatzuchtig” aan dit experiment mee te werken. Ergens was ik best nieuwsgierig over D&D.

Onze groep bestond uit vijf spelers en de DM. Het was een interessante groep, een onwaarschijnlijke groep, die onder andere omstandigheden nooit zou zijn samengekomen. Hoewel we allemaal witte mannen zijn, waren we extreem verschillend. Er waren vier met een universitair diploma, en twee met een middelbare schoolopleiding. Twee zitten in de ziektewet door psychische gezondheidsklachten, zoals ADHD, angststoornissen en depressies, één is werkloos en drie verdienen bovenmodaal. Vrijwel iedereen was heteroseksueel, behalve een panseksueel. Eén van ons is een burlesque performer. En in vrijwel al deze intersecties ben ik niet gemarginaliseerd. Hoewel ik momenteel werkloos ben, ben ik hoogopgeleid, heteroseksueel en heb ik geen psychische gezondheidsklachten. Met al deze “kwetsbare” “gemarginaliseerde” medespelers in de groep, voelde ik mij verantwoordelijk voor hoe deze dag zou verlopen. Ik was vastbesloten dit een veilige omgeving te maken, zodat iedereen van de dag kon genieten.

Nadat we onder begeleiding van de DM onze karakters hadden gemaakt (ik was een gnome mastermind) begonnen we aan ons avontuur. We vonden onszelf terug in Rao’s Cleft, het koninkrijk van Dandyshire, de hoofdstad, op het marktplein, toen een herald van de koning een publieke declaratie gaf. Een draak had de prinses ontvoerd tijdens de bruiloft met de koning! Alle avonturiers besloten naar de sheriff te gaan, en bij te dragen aan de reddingspoging, in de hoop de beloning te verdienen. Ons avontuur was begonnen!

Halverwege ons avontuur, terwijl we een aantal reizigers hielpen omdat hun wagen beschadigd was, werden we overvallen door een tweetal bandieten. We waren compleet overrompeld. Als mastermind probeerde ik de verdediging te organiseren tegen deze laffe aanval, en wilde ik (in overleg) bepalen waar iedereen moest gaan staan. Echter, een andere avonturier, die super geïntrigeerd was door het vermogen van zijn karakter om kleine vlammen te blazen, bedacht een andere oplossing. Hij zei: “kunnen we die bandieten niet bedreigen met mijn vlammen? Ik zou super geïntimideerd zijn door een tweeëneenhalve meter lange Dragonborn die vlammen ademt.” Alright, dacht ik, raar idee, maar laten we dat maar proberen dan. Twee dobbelstenen later bleek deze oplossing super effectief te zijn, en de bandieten renden er vandoor. Ik was onder de indruk van de originele oplossing, opgelucht dat het zo goed was afgelopen, en riep de groep op om verder te gaan met ons avontuur. Mijn medeavonturier echter, was nog niet klaar met de bandieten. Verontwaardigd over de laffe aanval en over hoe makkelijk de bandieten weg kwamen, besloot hij ze terug te roepen en af te persen onder bedreiging van de eerdergenoemde vlammen uit zijn neus. De bandieten verontschuldigden zich vriendelijk en wierpen ons een magisch amulet toe! Tweede keer dat ik verrast was.

Blijkbaar is de verdeling van schatten een belangrijk onderdeel van D&D. Als zelfuitgeroepen leider van dit spel, wilde ik dit zo eerlijk mogelijk doen. Ik besloot dat het logisch was om dit magische item te geven aan de speler die hiervan het meest zou profiteren. Het amulet bood bescherming tegen fysieke wapens, dus wilden we het geven aan de speler die het grootste risico liep geraakt te worden door zwaarden en zo. Halverwege de onderhandelingen zei de speler die de vlammen blies, dat hij dit niet heel tof vond. Hij was al een tijdje stil, en vond het heel oneerlijk dat dit item dat hij had gewonnen, door anderen werd weggegeven. Oei, dat was best een goed punt! Omdat ik mij zo belangrijk voelde en alles eerlijk wilde laten verlopen, had ik bijna zijn amulet aan iemand anders gegeven.

Om een lang avontuur kort te maken, de prinses had uiteindelijk onze hulp helemaal niet nodig, bleek de koning te haten en een relatie te hebben met de draak. En ik? Ik had mijn eigen les geleerd. Met een goede DM, zijn tijdens de deelnemers van dit spel gelijk aan elkaar, en spelen stigma en marginalisatie een veel kleinere rol. In de echte wereld voel ik ook vaak een verplichting om mensen met psychologische klachten te helpen, en voor hen te spreken. In deze D&D ruimte, waarin de normale machtsverhoudingen minder een rol spelen, waarin resultaten direct zichtbaar zijn, waarin teamwerk essentieel is, leerde ik dat het beter is een stapje terug te zetten en mensen voor zichzelf te laten spreken. De beste manier om ervoor te zorgen dat mijn kwetsbare teamleden meetelden, was door zelf wat stiller te zijn. Toen deze “kwetsbare” mannen tijdens een spelletje D&D de kans hadden wat te zeggen, leerde ik meer van hen dan andersom. Ik begrijp nu dat ik ook in de echte wereld heel voorzichtig moet zijn. Ik begrijp dat ik heel waarschijnlijk veel gemarginaliseerde mensen niet de kans heb gegeven voor zichzelf te spreken.

Euhm… wat heeft dat nu te maken met geweld tegen vrouwen, hoor ik u denken? Dit is een groep mannen onder elkaar, dus per definitie geen geweld tegen vrouwen. Moeten we nu ook al als mannen ons gedrag tegenover elkaar veranderen?

Een boel lezers die geen man zijn, zullen herkennen wat ik deed: ik was aan het mansplainen. Ik maakte mezelf belangrijker en luider dan de anderen. Mansplaining vindt heel vaak plaats, en wordt typisch gezien bijvoorbeeld als een man die een vrouw in de rede valt, ondanks dat de vrouw meer expertise heeft.

Voordat wij mannen neerkijken op vrouwen als emotioneel instabiel, zorgen we ervoor dat we zelf geen emoties meer voelen of kunnen tonen anders dan woede. Voordat wij mannen het gevoel hebben dat we de lichamen van vrouwen bezitten, schamen wij ons voor ons eigen lichaam. Voordat wij mannen ons belangrijker voelen van vrouwen, maken wij ons belangrijker dan andere mannen. En dat was wat ik deed in deze groep mannen. Ik maakte mijzelf een stuk belangrijker dan ik was en luider dan de andere mannen. Als ik het geweld tegen vrouwen wil stoppen, moet ik beginnen met mijzelf, empathisch zijn naar mijzelf en andere mannen, en deze dynamieken herkennen. Als wij andere mannen willen veranderen, moeten we ons anders gedragen naar die mannen. In andere woorden, dit is een oproep aan alle mannen om eerst aan jezelf te werken. De draak, dat ben ik.