Blog 15. Michiel van der Padt: De beheerste man
Vorige week vrijdag was ik aanwezig bij een theatervoorstelling van Jurrien van Rheenen genaamd Waarom Mannen Slaan. De voorstelling, gebaseerd op uitgebreide interviews die Van Rheenen hield met zowel slachtoffers als daders van huiselijk geweld, toont een man die de controle verliest en zijn partner zwaar mishandelt.
Als hij ontwaakt uit zijn narcose, beseft hij met verdriet en afgrijzen wat hij haar heeft aangedaan. Er zit een discrepantie tussen de overtuiging dat fysiek geweld hem weer controle geeft over de situatie en zijn zelfhaat achteraf. Hij betreurt zijn verlies van zelfbeheersing omdat het geweld eigenlijk geen enkele oplossing biedt voor zijn probleem.
Deze tegenstrijdigheid zie ik vaak terugkomen. Mannen zouden hun emoties beter controle hebben, in tegenstelling tot vrouwen. Echter, wanneer mannen zich uiten door middel van verbale of fysieke agressie, zien we dat niet als tegenstrijdig met het idee dat mannen juist zo rationeel en beheerst zijn. Vaak wordt de agressie zelfs geëxcuseerd met uitspraken als “vrouwen kunnen ook gemeen zijn” en “je moet hem ook niet uitlokken”.
Het is voor vrouwen vaak een haast onmogelijke taak: enerzijds worden ze geconfronteerd met een pantser van emotie verhullende ondoorgrondelijkheid, anderzijds is er een constante mogelijkheid dat een man ontsteekt in blinde woede. We leren vrouwen tegenwoordig om assertiever en mondiger te zijn, maar ze moeten tegelijkertijd nog altijd op hun tenen lopen om mannen niet boos te maken. De fijngevoeligheid van de vrouw is zodoende vaak een overlevingsstrategie om zich voor mannelijke agressie te behoeden.
Toch teistert deze tegenstelling niet alleen de vrouw, maar ook de man zelf. Mannen krijgen zowel impliciet als expliciet mee dat ze zich moeten “vermannen” wanneer hun emoties komen bovendrijven, maar ook dat woede hierop een uitzondering is: woede is gerechtvaardigd om frustratie te uiten, om voor jezelf op te komen en om situaties te kunnen domineren.
De maatschappij probeert mannen wel te leren zichzelf hierin te beheersen, en veel mannen lukt dat ook aardig. Echter, om geweld volledig uit te bannen hebben we meer nodig dan dat. De oplossing zit denk ik niet in het beter balanceren van onze woede, maar in het diversifiëren van onze zelfexpressie.
Want laten we eerlijk zijn, de man is in vele opzichten een emotionele analfabeet. Wat kunnen we allemaal nog leren wanneer het gaat over omgaan met teleurstelling, met eenzaamheid, of angst? Waar zijn we bang voor als we de controle dreigen te verliezen? En hoe gaan we hiermee om zonder toe te geven aan de drang om anderen te domineren? Wat komen we tegen als we machteloosheid of kwetsbaarheid toelaten?
Wat ik wat meer zou willen zien is een man die op zichzelf reflecteert als mens. Wat we van een goed mens verwachten staat soms nog lijnrecht tegenover wat we van de man verwachten. Van een goed mens verwachten we eerlijkheid, geduld, empathie en compassie. Deze eigenschappen vergaar je niet met een afgewogen dosis woede en dominantie, maar door je medemens tegemoet treden met kwetsbaarheid en emotionele zelfkennis.
Wat je hiermee ontwikkelt is de moed om de drang naar controle los te laten. Ervoor in de plaats komt de mogelijkheid om met compassie naar de situatie en jezelf te kijken.
