De manosfeer in het stemhokje: mannelijkheidsnormen transformeren voor een sterkere democratie
De verkiezingen zijn in aantocht en gezien de trend van de afgelopen jaren, zowel in Nederland als elders, is het te verwachten dat weer meer met name jonge mannen op extreemrechtse partijen zullen stemmen. Die trend hangt samen met een groeiende wereldwijde invloed van de anti-gender- en bredere anti-rechtenbeweging: een goed georkestreerde beweging van conservatieve groeperingen die ageren tegen feministische en progressieve verworvenheden, maar die ook anti-democratisch gedachtegoed promoten. Via de manosfeer, een verzameling van online plekken die misogynie, anti-feminisme en extreemrechtse ideeën combineert, oefent die beweging ook invloed uit op jonge mannen.
De manosfeer is succesvol in het bereiken en radicaliseren van jonge mannen, en dat heeft een reden. Jongeren zijn sowieso zoekend naar hun plek in de wereld, en zij ervaren nog meer onzekerheid in deze tijd waarin politieke, economische, klimaat-, en technologische veranderingen elkaar steeds sneller lijken op te volgen. Maar voor jongens en jonge mannen komt daar nog een laag overheen, veroorzaakt door wat we noemen de man box: de verwachtingen en stereotypen voor wat maatschappelijk wordt beschouwd als mannelijk en “een echte man” zijn.
De man box leert jongens dat zij stoer, dominant en zelfverzekerd moeten zijn, geen emoties mogen laten zien en al helemaal niet huilen, hetero moeten zijn en dat steeds moeten bewijzen door te ‘scoren’ – en als ze niet voldoen aan die normen is hun mannelijkheid onmiddellijk in gevaar, worden ze uitgemaakt voor ‘homo’, ‘mietje’ of ‘meisje’. Die traditionele mannelijkheidsnormen zijn nog altijd halsstarrig.
Maar niemand is altijd zelfverzekerd, ieder mens heeft emoties. De man box dwingt jongens om die kant van zichzelf te verbergen en te vergeten: om man te zijn ten koste van mens zijn. En dus groeien zij op in een wereld die hen niet geeft wat ieder mens nodig heeft: verbinding, emotioneel diepgaande relaties, gezien worden, echte zingeving. Dat maakt hen eindeloos eenzaam.
De ‘manfluencers’ van de manosfeer spelen daar handig op in. Ze beloven jongens om dat gemis goed te maken, hun verborgen pijn te verlichten: als zij maar weer “echte mannen” zullen zijn, naar de gym gaan, vrouwen kleineren, meer geld verdienen, en emotioneel afstandelijk zijn. Die boodschap geeft houvast en richting. Het zijn makkelijke oplossingen die goed voelen, maar nooit de behoefte die eronder ligt erkennen, laat staan oplossen.
Sterker nog: die zogenaamde oplossingen maken het probleem alleen maar groter, zorgen voor meer vervreemding en eenzaamheid. Jongens leren dat ze gewoon nóg harder hun best moeten doen om aan de onhaalbare eisen van de man box te voldoen, maar dat gaat niet helpen. Het is tijd dat we die eisen loslaten, en dat we jongens leren om mens te zijn. Want wat ze nodig hebben is simpel: menselijkheid.
De policiti op wie ze stemmen spreken dezelfde taal, beloven dezelfde simpele oplossingen, dat ze de positie die welke progressieve beweging dan ook hen zou hebben “afgepakt” weer zullen terugkrijgen. Maar dat is niet alleen een probleemanalyse die niet klopt, het zijn ook oplossingen die niet aansluiten bij hun echte behoeftes.
Vraag je zoon en andere jonge mannen om je heen eens wat ze gaan stemmen. En als het antwoord je niet bevalt: probeer te begrijpen waarom. Waar hebben ze hun overtuigingen vandaan? En vooral: wat ligt er onder, waar zijn ze naar op zoek, wat hebben ze nodig? En dan: hoe kan jij eraan bijdragen dat ze dat krijgen? Als we samen voor onze jongens zorgen, hen leren dat de wereld groter is dan de man box alleen en hen de kans bieden om mens te zijn in plaats van alleen maar mannelijk, dan is dat voor henzelf goed maar ook voor de wereld – en de democratie.
Meer over hoe we mannelijkheidsnormen transformeren voor een sterkere democratie? Check ons project MEN4DEM: Masculinities for the Future of European Democracy en het rapport met praktische interventies voor democratische mannelijkheid.
