Een statement over alles, of waarom we geen statements uitbrengen – reflecties aan het einde van een veelbewogen jaar

Regelmatig hebben we het bij ons op kantoor over het nieuws, het onrecht in de wereld, een aangekondigde demonstratie of een petitie die voorbijkwam – moeten we daar niet ook iets mee als organisatie? Moeten we niet die petitie mede ondertekenen, een statement uitbrengen over de verschrikkelijke toestand in x of y, ons uitspreken over deze of die urgente maatschappelijke kwestie? Elke keer is onze conclusie: we doen dat niet, om allerlei redenen, maar zouden we daar dan niet een keer een statement over moeten schrijven – dus bij dezen.

Een van de redenen dat we er bewust voor kiezen om als organisatie niet op de actualiteit te reageren is dat mannenemancipatie en mannelijkheid een rol spelen in bijna alle maatschappelijke vraagstukken, en we dus bezig kunnen blijven met ons mengen in debatten en ons uitspreken over het nieuws. Alles voelt en is urgent en belangrijk, en alles heeft wel iets te maken met mannenemancipatie. Maar als kleine organisatie hebben we daar gewoon niet de capaciteit voor. En als we één zaak steunen, één situatie veroordelen, waarom een andere dan niet?

Een andere reden is dat we in ons werk aan mannenemancipatie proberen om niet steeds reactief te zijn, niet te reageren op ieder nieuwsitem. Ons werk is gendertransformatief: dat wil zeggen, we werken aan het transformeren en deconstrueren van gender, dus van de betekenis van ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’, en tegelijk, paradoxaal genoeg, aan het veranderen van de norm dat dingen die we als maatschappij ‘mannelijk’ noemen meer waarde en status hebben dan dingen die we als maatschappij als ‘vrouwelijk’ beschouwen.

Veel activisme is gericht op actie, kortetermijnresultaat, daadkracht, en andere eigenschappen die traditioneel als ‘mannelijk’ beschouwd worden. Dat is begrijpelijk, terecht, en nodig voor verandering. Maar in onze gendertransformatieve aanpak proberen we andere strategieën toe te passen. We willen werken aan de lange termijn, de grote structuren die onder de dagelijkse problemen liggen, om die systemen te veranderen – patriarchaat, kapitalisme en racisme, en alle andere onderdrukkende -ismes die daar uit voortkomen.

En we geloven dat we dat moeten doen op manieren die traditioneel eerder ‘vrouwelijk’ genoemd worden: gericht op het proces, op de relatie, op het lichaam, op verbinding, op zijn in plaats van doen. Omdat de mooiere wereld waar we aan werken meer van zulke eigenschappen nodig heeft. Omdat we geloven dat het resultaat van ons werk niet gendertransformatief kan zijn als de weg ernaartoe dat niet is. En omdat we niet met alleen actie en daadkracht mensen kunnen winnen voor een proces van liefde en zachtheid.

Tegelijk is dat ook moeilijk: we werken allemaal bij Emancipator omdat we idealisten zijn, activisten, en het nieuws voelt ook voor ons vaak enorm urgent en we zien heel goed hoe alles wat er in de wereld gebeurt direct of indirect met ons werk te maken heeft. Dan doet het ook pijn om daar niet direct iets mee te doen, en al helemaal als mensen uit de community ons daarop aanspreken: jullie hebben gelijk. Want we voelen ons zowel als personen als als organisatie verbonden met allerlei activistische bewegingen en groepen, en we zouden willen dat we hen directer en explicieter konden steunen.

Dus hier is onze steunbetuiging, ons statement over alles: of het gaat over klimaat of genocide, armoede, ongelijkheid, racisme of witte suprematie, dekolonisatie en neo-imperialisme: we zijn solidair met de mensen die het slachtoffer worden van onderdrukkende systemen, gemarginaliseerd en onderdrukt worden om wie ze zijn of waar ze zijn geboren. En we zijn kritisch over de systemen die problemen veroorzaken én over de mensen die daarvan profiteren – vaak mannen, witte mensen, mensen in het globale noorden, hetero’s, theoretisch opgeleiden, mensen uit de midden- en hogere klassen. We zijn normkritisch, zelfkritisch, en we doen ons best zelf deel van de oplossing te zijn. Daarbij hoort voor ons dat we dat gendertransformatief aanpakken, dat we proberen om niet in de klassieke valkuilen van mannelijk gedrag te vervallen in de strijd tegen al dat onrecht. Een prins op een wit paard gaat het patriarchaat niet omverwerpen. Of in de woorden van Audre Lorde: “the master’s tools will never dismantle the master’s house.”

Dus als mannenemancipatieorganisatie kiezen we ervoor om ons bij onze leest te houden: we geloven dat juist wij de organisatie zijn om niet reactief te zijn, ons te concentreren op de lange lijn en het grote verhaal, en steeds te blijven aanwijzen hoe dagelijkse voorbeelden passen in het grote systemische verhaal, zowel om het probleem te verklaren als de oplossing aan te dragen. En we willen een plek zijn om gesprekken te voeren over de verbinding tussen al die thema’s met elkaar en met mannelijkheid, en om elkaar te vinden in onze machteloosheid  tegenover al het onrecht in de wereld, en de kwetsbaarheid die we daarin voelen.

En uiteindelijk hopen en geloven we dat ons werk aan het transformeren van mannelijkheid ook bijdraagt aan de zaken waar jij je voor inzet.

Reageren? Mail ons: jip@emancipator.nl.